НББ болон БАЭЗ 4 курсын оюутнуудад

Жич: Толгой ба охин компаний тухай ойлголт уншиж судлах шаардлагатай.

 Толгой ба охин компанийн хоорондын ажил гүйлгээний бүртгэл

1.    Компани хоорондын бараа материалын борлуулалт

2.    Компани хоорондын үндсэн хөрөнгийн борлуулалт

3.    Компани хоорондын хөрөнгийн түрээс

4.    Компани хоорондын биет бус хөрөнгийн борлуулалт

1. Компани хоорондын бараа борлуулалт

Компани хооронд бараа материалыг

а/ өртгөөр нь

б/ нэмэгдэлтэй үнээр борлуулж болно.

                 Толгой ба охин компанийн хоорондын ажил гүйлгээний бүртгэл

1.    Компани хоорондын бараа материалын борлуулалт

2.    Компани хоорондын үндсэн хөрөнгийн борлуулалт

3.    Компани хоорондын хөрөнгийн түрээс

4.    Компани хоорондын биет бус хөрөнгийн борлуулалт

1. Компани хоорондын бараа борлуулалт

Компани хооронд бараа материалыг

а/ өртгөөр нь

б/ нэмэгдэлтэй үнээр борлуулж болно.

а/, "А" компани 2001 онд охин компани болох "Б"-д 150000 төгрөгийн өртөгтэй бараагаа өртгөөр нь борлуулжээ. 12 сарын 31 гэхэд Б-ийн барааны үлдэгдэл 25000 төг болсон бөгөөд "А" компанид 15000 төг-ийн өртэй үлдсэн байв.

Тэгвэл санхүүгийн тайланг нэгтгэх ажлын хүснэгтэд:

Баланс:                                        А                                Б

Компани хоорондын авлага    15000                

компани хоорондын өглөг                             (15000)              тусгагдана.

Дээрх жишээгээр А, Б компаниудад дараах бичилт хийгдэнэ.

1. А (толгой) компани Б ( охин) компанид бараа борлуулав.

“А”    Компани хоорондын авлагын данс            150000                                                                            Компани хоорондын борлуулалт        150000  

Компани хоорондын ББӨ                150000

Бараа                                 150000

“Б”      Бараа           150000

  Компани хоорондын  өрийн данс                   150000

2. Б худалдан авалтынхаа үнийг төлөв.

“А”        Мөнгөн хөрөнгө                             135000        

    Компани хоорондын авлагын данс                    135000

 “Б”   Компани хоорондын өрийн данс                  135000

                                                   Мөнгөн хөрөнгө        135000

3. Б А-гаас худалдан авсан бараагаа 160000-р  борлуулсан.

“Б”    Худалдааны авлага          160000

Борлуулалтын орлого                                           160000

Борлуулсан барааны өртөг          125000

Бараа     материал                        125000

Дээрх журналын бичилтийг бараа материалын байнгын систем ашиглаж бичсэн.

б/, Б компани 2001 онд А корпорацид 20 %-ийн ашигтайгаар бараа борлуулсан. 12 сарын 31 гэхэд "А"-ийн барааны үлдэгдэл 40000 төг ба 30000 төг-ийн өртэй үлдэв.

	Худалдах	өртөг	Нийт ашиг
	үнэ		(өртгийн 25 %, худ.үнийн 20%)
Борлуулалт	120000	96000	24000
Эцсийн үлдэгдэл	40000	32000	8000
Борлуулсан барааны өртөг	80000	64000	16000

Дээрхээс үзэхэд компани хоорондын бараа борлуулалтын нийт ашиг 24000 төг, үүнээс 16000 төг-ийн ашиг нь А-ийн бусад компанид борлуулсан барааны борлуулалтаар дамжин хүлээн зөвшөөрөгдөж 8000 төг-ийн ашиг нь А-ийн бараа материалын эцсийн үлдэгдэлд үлдэж байна.

1. Б компани А-д бараа борлуулав.

“А” Бараа материал  120,000

                        Компани хоорондын өр       120,000

“Б” компани хоорондын авлага      120,000

                        Компани хоорондын борлуулалт    120,000

Компани хоорондын ББӨ                96,000

                        Бараа материал                      96,000

2. А, Б -д барааны үнээ төлөв.

“А” компани хоорондын өр            90,000

Мөнгөн  хөрөнгө   90,000

“Б”  мөнгөн хөрөнгө 90,000

                                    Компани хоорондын авлага            90,000                                                                   3.  А Б-гээс худалдан авсан бараагаа борлуулсан.

А                                                                       Б

Худалдааны авлагын данс               100000

Борлуулалт                                100000

Борлуулсан барааны өртөг              80000

Бараа                                                   80000

Энд, санхүүгийн тайланг нэгтгэх ажлын хүснэгтэнд доорх залруулга хийгдэнэ. (журналын бичилтийн хэлбэрээр)

Дт Компани хоорондын борлуулалт -Б      120000

Кт Компани хоорондын ББӨ-Б       96000

Кт ББӨ- А                                          16000

Кт Бараа-А                                      8000

2.    Компани хоорондын үндсэн хөрөнгийн борлуулалт

Компани хоорондын газар борлуулалт

2001 онд А корпораци хэсэгчлэн эзэмшсэн охин компани болох Б-д 175000 төг-өөр хэсэг газраа худалджээ. Газрын өртөг 125000 төг.

А                                                                    Б

Мөнгөн хөрөнгө                175000             Газар                         175000

Газар                                       125000         Мөнгөн хөрөнгө                175000

Компани хооронд газар

борлуулсны ашиг                  50000

2001 оны 12-31 нээрх санхүүгийн нэгдсэн тайланд газар 125000 төг-ийн анхны өртөгөөрөө тусгагдах тул 50000 төг-ийн ашгийг залруулах ёстой. Учир нь энэ нь гаднын компанитай хийсэн ажил гүйлгээний үр дүн биш. Залруулга доорхи байдлаар хийгдэнэ.

Журналын бичилтийн хэлбэрээр:

Компани хооронд газар борлуулсны ашиг-А       50000

          Газар -Б                                                                 50000

Ажлын хүснэгтэнд:

А         Б          Залруулга       Нэгтгэсэн дүн

Орлогын тайлан:

Компани хооронд газар           50000                        (50000)                      -

борлуулсны ашиг

Баланс:

Газар                                                               175000    (50000)               125000

Компани хооронд газраас бусад (элэгдэл тооцогддог) үндсэн хөрөнгө борлуулах

2003 оны 12 сарын 31-нд Б (охин) компани А (толгой) корпорацид тоног төхөөрөмж худалдсан.

А-д худалдсан машины үнэ 60000төг,

Б, 2001 оны 1сарын 2-нд худалдан авсан үнэ буюу өртөг 50000 төг.

Тооцоолсон үлдэх өртөг
Б 2001 оны 1сарын 2-нд	4000төг
А 2003 оны 12 сарын 31 -нд	4000төг
Ашиглагдах хугацаа:
Б-д	10 жип
А-д	5 жил
Жилийн элэгдлийн зардал: (шулуун шугамын аргаар)
Б        (46000*0,10)	4600
А        (56000*0,20)	11200

Журналын бичилт:

                        А                                                                                 Б

Машин тоног төхөөрөмж        60000                       Мөнгөн хөрөнгө       60000

Мөнгөн хөрөнгө            60000                     Хур. элэгдэл        13800 (4,6*3)

тон.төх           50000

Компани хоор.тон. төх. Худал.ашиг            23800                       

Компани хооронд тоног төхөөрөмж худалдсан 2003 оны 12 сарын 31 өдрөөрх санхүүгийн тайланд дараах залруулга (устгалт) хийгдэнэ.

Компани хооронд тоног төхөөрөмж борлуулсны ашиг   23800

Машин тоног төхөөрөмж (А)                                            23800

Үүний дараа: А корпорацийн тоног төхөөрөмжийн өртөг          60000

Компани хоорондын ашиг (-)            -23800

      36200

3.    Компани хоорондын хөрөнгийн түрээс

2004 оны 1 сарын 2 өдөр А корпораци    Б (бүрэн эзэмшсэн охин)-д капитал түрээсийн хэлбэрээр тоног төхөөрөмж түрээслүүлжээ. 2004 оноос эхлэн 2007 оныг дуустал жил бүрийн 1 сарын 2 нд  10000, 2008 оны 1 сарын 2-нд 1000 төг төлж тоног төхөөрөмжийг худалдан авна. Тоног төхөөрөмжийн ашиглагдах хугацаа 6 жил, үлдэх өртөггүй. Түрээслүүлсэн тоног төхөөрөмжийн өртөг А-ийн бүртгэлд 30000 төг-р бүртгэгдсэн байсан. Зээлийн хүү 8% байсан гэвэл:

А-ийн түрээсээрх цэвэр хөрөнгө оруулалтыг тодорхойлох түрээсийн төлбөрийн өнөөгийн үнэ цэнэ:

Жил бүрийн 10000 төлбөрийн өнөөгийн үнэ.

(4жил)                                          10000x3.577097=    35771

4 дэх жилийн 1000 төгрөгийн өнөөгийн үнэ цэнэ           1000 х 0.735030=        735

А-ийн түрээсээрх цэвэр хөрөнгө оруулалт                                                           36506

А корпорацийн журналын бичилт

2004 он

1/02   Компани хоорондын түрээсийн авлага      41000   (10000x4 + 1000)

Компани хоорондын борлуулалтын өртөг 30000

Компани хоорондын борлуулалт                                                    36506

Компани хоорондын хүлээгдэж буй хүүний орлого        4494

Бараа                                                                                                   30000

1/02     Мөнгөн хөрөнгө                                                                               10000

Компани хоорондын түрээсийн авлага                                         10000

ХII/31 Компани хоорондын хүлээгдэж буй Хүү.О          2120 (31000-4494) х 0.08

Компани хоорондын хүүний орлого                                  2120

Б-ийн журналын бичилт

2004 он

I/02     Түрээслэн авсан тоног төхөөрөмж              36506

Компани хоорондын түрээсийн өглөг                               36506

I/02     Компани хоорондын түрээсийн өглөг                   10000

Мөнгөн хөрөнгө                                                                   10000

ХII/31 Компани хоорондын хүүний зардал                      2120 (36506-10000)* 0.08

Компани хоорондын хүүний өглөг                               2120

XII/31             Элэгдлийн зардал (36506 х 1/6)                       6084

Түрээслэн авсан тоног төхөөрөмж                                     6084

2004 оны 12-р сарын 31 нд санхүүгийн тайлан нэгтгэх ажлын хүснэгтэнд дараах устгах бичилт хийгдэнэ.

Компани хоорондын түрээсийн өглөг       26506

Компани хоорондын хүүний өглөг           2120

Компани хоор.хүлээгдэж байгаа Хүү.О                2374 /41000-36506-2120/

Компани хоорондын борлуулалт                36506

Компани хоорондын борлуулалтын өртөг            30000

Компани хоорондын түрээсийн авлага     31000

Түрээслэн авсан тоног төхөөрөмж                  5422

Элэгдлийн зардал                                                     1084

4.    Компани хоорондын биет бус хөрөнгийн борлуулалт

Биет  бус хөрөнгө  борлуулах  нь  биет хөрөнгө  борлуулахтай  адил  бүртгэлд тусгагдана. Гол ялгаа нь хуримтлагдсан элэгдэл гэсэн данс хөтлөгдөхгүй. Тайлант жилийн 1 сарын 2нд А корпораци бүрэн эзэмшсэн охин компани болох Б-д 40000 төг-р патент худалдсан. Патентийн өртөг 32000төг. Патентийн ашиглагдах хугацаа нь тайлант жилийн 1 сарын 2 өдрөөс эхлэн 4 жил, элэгдлийг шулуун шугамын аргаар тооцно. Тэгвэл 12 сарын 31 -ээр ажлын хүснэгтийн устгалт доорх байдлаар хийгдэнэ.

Компани хоорондын патент борлуулсны ашиг-А     8000 (40000-32000)

Элэгдлийн зардал (Б) 8000/4                          2000

Патент (Б)    8000-2000                                             6000

1. Компани хоорондын бараа борлуулалт.

Бодлого 1. "А" компани 2005 онд охин компани болох "Б"-д 180000 төгрөгийн өртөгтэй бараагаа өртгөөр нь борлуулжээ. 12 сарын 31 гэхэд Б-ийн барааны үлдэгдэл 55000 төг болсон бөгөөд Б компани А-аас худалдан авсан бараагаа 210000 төгрөгөөр борлуулсан. Мөн Б компани  "А" компанид 95000 төг-ийн өртэй үлдсэн байв.